تعریف فلسفه

گردیدن انسان عالم عقلی مطابق با عالم عینی . یعنی انسان به واسطه ی تحصیل علم حکمت جهانی گردد مانند جهان آفرینش ؛ زیرا حقایق عالمِ وجود همه در نفس ناطقه ی او نقش روحانی بندد ، آنگاه به ذات خود از هر چه در عالم است مستغنی گردد . و در مقام او همی گفته اند :

ای نسخه ی نامه الهی                     وی آیینه ی جمال شاهی

بیرون ز تو نیست هر چه هستیست                  از خود بطلب هر آنچه خواهی

و این تعریف برای حکمت روشن است که از علت مأخوذ است . و چون هر نفس را شوق موکد برای آن است که تمام کشور هستی مسخّر او گردد و وجود را مالک مُلک آفرینش بیند ، پس در این تعریف چون نظر کند به رغبت بی حد در پی این علم بگراید ، تا سلطنت حقیقی بر تمام عالم مِلک و ملکوت پیدا کند ، بلکه خود تمام عالم شود . و البته در این راه مقصود بزرگ رنج وی راحت گردد ، زیرا رنج راحت شود چون مطلب بزرگ باشد ، و در راه تحصیل آن قدم به همت عالی بر دارد .

حکمت الهی/حکیم الهی قمشه ای/ص 15