معنای حقیقی اسم شریف تکوینی «الولیّ»

برای واژه ی «ولیّ» دو معنا بیان کرده اند :

یکی آنکه «ولیّ» به معنای «قریب» است . یعنی وقتی می گوییم : او «ولیّ» فلانی است ، بدین معناست که او به فلانی نزدیک است ، و یا وقتی می گوییم :  پدر «ولیّ» فرزند است ، بدین معناست که پدر نزدیک به اوست . قرب بدین معنی ، صرفاً امری اعتباری است که از یک ربط تکوینی منشی می شود ، و معنای شریفی را که ما از «ولیّ» در نظر داریم فوق این معنای اعتباری ، انتزاعی ، نسبی و نَسَبی است .

معنای شریف تر «ولیّ» که در صدد بیان آنیم  حقیقتی است که در متن تمامی موجودات نظام هستی سریان داشته و هیچ موجودی در متن ذاتش از او خالی نیست و آن عبارت است از اتصال عینی و تکوینی هر موجودی به مبدأ المبادی و حقیقة الحقائق است .

موضوع فلسفه در فلسفه ی اسلامی چگونه انتخاب می شود ؟

به هر حال امر دایر است بین اینکه مسائل نظری (غیر از طبیعیات و ریاضیات) به عنوان علم واحدی در نظر گرفته شود و با تکلّف ، موضوع واحدی برای آنها منظور گردد ، یا معیار و ملاک همبستگی و وحدت آنها ، وحدت هدف و غایت قرار داده شود و یا اینکه هر دسته از مسائل که موضوع مشخصی دارد علم خاصّی تلقّی گردد و از جمله مسائل کلّی وجود ، تحت عنوان «فلسفه ی أَولی» مورد بحث واقع شود چنانکه یکی از اصطلاحات خاصّ فلسفه هم همین است .

به نظر می رسد که این وجه مناسب تر است ، و بنابراین ، مسائل مختلفی را که در فلسفه ی اسلامی تحت عنوان فلسفه و حکمت مطرح می شود به صورت چند علم خاصّ ، تلقی می کنیم و به دیگر سخن : سلسله ای از علوم فلسفی خواهیم داشت که همه ی آنها در روش تعقلی شریکند ولی فلسفه را به طور مطلق بر «فلسفه ی أَولی» اطلاق خواهیم کرد .

آموزش فلسفه/آیت الله مصباح یزدی/ج1 ص 90