علت اینکه اطفال بزرگان را تحت تأثیر قرار می دهند .
علت اینکه أرواح اطفال، قواى فعالهاند (این است که تأثیر از طرف باطن است و طفل قریب العهد به باطن است) به بیان شیخ، علتش این است که صغیر به سبب تصرف در کبیر فاعل است، نمىبینى که طفل به سبب خاصیتى که در اوست در کبیر کارى مىکند که او را از ریاستش پایین مىآورد که کبیر با او بازى مىکند و به زبان او با او حرف مىزند و خود را به پایه عقل او پایین مىآورد. پس این کبیر در تحت تسخیر طفل است و توجه ندارد که مسخر اوست. سپس، طفل کبیر را مشغول به تربیت و حمایت و تفقد مصالح و انس گرفتن به خودش مىکند تا اینکه سینه او تنگى ننماید.
همه این کارها از فعل صغیر به کبیر است و این فعل، یعنى تصرف صغیر در کبیر از جهت قوت مقام و مرتبه صغیر است که حدیث العهد به رب خود است. زیرا به حسب تکوین حدیث است و کبیر، أبعد از تکوین است و هر کس که قریب العهد به خداست تسخیر مىکند آن را که أبعد است از جهت طهارت نفس قریب و نسبت او به منبع قوا و قدرتها، از این جهت أرواح مجرده در نفوس ناطقه فعالند و نفوس ناطقه در نفوس منطبعه و نفوس منطبعه در أجسام.
بدین منوال است بلکه ما از فرموده آن جناب چنین استفاده کردهایم
ممد الهمم در شرح فصوص الحکم/علامه حسن زاده آملی/انتشارات وزارت ارشاد/1378/ص 534
